Eisen medicatiekoelkast
Deze richtlijn beschrijft aspecten die betrekking hebben op het beheer van vaccins vallende onder het rijksvaccinatieprogramma. Vaccins zijn, net als geneesmiddelen, producten die aan strenge eisen moeten voldoen voordat ze op de markt worden gebracht.
Bij een uitvoerende organisatie dient/moet een medicijnkoelkast als voorraadkoelkast aanwezig te zijn. Een medicijnkoelkast heeft het voordeel dat de temperatuur tussen nauwe grenzen kan worden ingesteld, bijvoorbeeld tussen +4 °C en +6 °C of met een setpoint van 5°C. Elke koelkast (voorraad- en dagkoelkast) mag uitsluitend gebruikt worden voor de opslag van vaccins en farmaceutische producten en de koelkast mag geen vriezer/vriesvak bevatten. Voor het optimaal functioneren van de koelkast is het van belang de koelkast zo kort mogelijk te openen.
De koelkast dient zelf met een slot afsluitbaar te zijn of in een met een slot af te sluiten ruimte te staan, zodat alleen bevoegd personeel de koelkast kan gebruiken/openen. De ruimte zelf mag niet te koud of warm worden (geen serverruimte voor computers) zodat de temperatuur zo stabiel mogelijk blijft (tussen de 15°C en 25°C). De koelkast moet minimaal jaarlijks worden schoongemaakt. De indeling in de koelkast moet overzichtelijk zijn. Alle koelkasten* moeten voorzien zijn van temperatuurmonitoring (minimaal een gekalibreerde logger), zodat altijd herleidbaar is wat het temperatuurverloop is geweest. De koelkast beschikt bij voorkeur over alarmering bij een over- of onderschrijding van de temperatuurgrenzen en bij het open laten van de deur. Er moet een onderhoudsplan voor de koelkast aanwezig zijn, zodat de betrouwbaarheid van de koelkast behouden blijft. Zie voor een checklist van de specificaties.
Een medicijnkoelkast laat binnen een bepaalde kleine marge temperatuurschommelingen zien (door de ontdooicyclus), deze schommeling vertoont een repeterend beeld. Een stijgende of dalende trend kan een signaal zijn voor een koelkastdefect, tenzij er externe aanwijsbare oorzaken zijn.
* Aan iedere koelkastlocatie waar langer dan 24 uur aaneensluitend product aanwezig is, is een koelkastlocatiecode gekoppeld. Als de vaccinatielocatie een andere plek is dan de koelkastlocatie, dan moeten de vaccins einde vaccinatiedag geretourneerd worden naar de vaccinatielocatie (hoofdlocatie). In geval van specifieke lokale omstandigheden dienen er vooraf afspraken gemaakt te worden met de DVP regiomanager om een uitzondering te bespreken. Waarbij het van belang is dat de cold chain aantoonbaar geborgd is in de periode van opslag en dat er kwaliteitsprocedures aanwezig zijn.
Temperatuurregistratie
De medicijnkoelkast moet voorzien zijn van een temperatuurloggingsysteem. De voorkeur gaat hierbij uit naar een systeem dat de temperatuurgegevens geautomatiseerd verzamelt en opslaat, zodat bij een coldchainincident het temperatuurverloop duidelijk te herleiden is. Bij voorkeur wordt dagelijks, maar minimaal wekelijks of voor aanvang van het spreekuur, de logger uitgelezen en gecontroleerd op temperatuurafwijkingen.
De temperatuurlogger moet gekalibreerd zijn. Let op: de kalibratie moet periodiek (ten minste tweejaarlijks) herhaald worden! Kalibratie wordt uitgevoerd door een daarin gespecialiseerd bedrijf. In geval van een losse temperatuurlogger is het ook mogelijk om periodiek een nieuw gekalibreerd exemplaar aan te schaffen.
Opslag vaccins
De vaccins dienen bewaard te worden in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht in de koelkast. De juiste bewaartemperatuur voor vaccins is tussen de 2°C en 8°C. De vaccins dienen per soort en op FEFO volgorde in de koelkast bewaard te worden, zodat het vaccin met de kortste resterende houdbaarheid eerst gebruikt wordt.
Wanneer vaccins bij andere temperaturen bewaard worden kan het zijn dat het vaccin korter of zelfs niet meer bruikbaar is. Het verschilt per vaccinsoort welke invloed een bepaalde temperatuurafwijking heeft. Daarnaast kunnen meerdere temperatuuronderbrekingen een cumulatief effect hebben op de houdbaarheid van het vaccin. Het is daarom altijd noodzaak om elke temperatuurafwijking te melden aan de vaccinbeheerder van RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu-DVP, zodat iedere afwijking beoordeelt en geregistreerd kan worden.
De vaccins moeten naast elkaar liggen, zodat ze gemakkelijk te pakken zijn. De vaccins en loggers mogen in geen geval in eventuele vakken in de deur van de koelkast worden geplaatst, omdat bij het openen van de deur de temperatuur daar zeer snel stijgt.
Specificaties medicijnkoelkast
- De medicijnkoelkast heeft een minimale temperatuurrange van 2-8 °C
- De temperatuur-distributie (verdeling) binnen in de koelkast met gesloten deur is maximaal ± 1 °C
- De temperatuur instelling van de koelkast kan met een interval van 0,5 °C worden ingesteld
- De medicijnkoelkast bevat geen vriescompartiment
- De medicijnkoelkast heeft geen opslag-vakken in de deur
- De medicijnkoelkast geeft een alarm bij stroomonderbreking
- Bij een stroomonderbreking kan de koelkast bij een kamertemperatuur tot 30 °C de temperatuur (met gesloten deur) minimaal een uur tussen de 2-8 °C houden
- De medicijnkoelkast geeft een visueel en/of audioalarm bij een temperatuur buiten de ingestelde temperatuurrange
- De gekalibreerde medicijnkoelkast of temperatuurlogger logt het temperatuur verloop in de koelkast
- De koelkast zelf of de ruimte waarin de koelkast staat kan op slot
- De thermometer en het alarm van de voorraadkoelkast zijn gevalideerd